Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Miliczu
ul. Trzebnicka 4B - Prawo a przemoc w rodzinie

 

Polski Kodeks Karny zawiera osobny rozdział dotyczący przestępstw przeciwko rodzinie i opiece. Jednym z przestępstw opisanych w tym rozdziale jest przestępstwo znęcania się nad rodziną - art. 207 kodeksu karnego, który obejmuje zarówno znęcanie się fizyczne, jak i psychiczne.

 

Zgodnie z tym artykułem, w przypadku uznania sprawcy winnym znęcania się nad osobą bliską, może zostać orzeczona kara do 5 lat więzienia lub nawet 10, gdy sprawca był szczególnie okrutny.

 

Art. 207 Kodeksu Karnego mówi, że:

 

§ 1 Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat.

 

§ 2 Jeżeli czyn określony w § 1 popełniony jest ze stosowaniem szczególnego okrucieństwa sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do 10 lat.

 

§ 3 Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 lub § 2 jest targnięcie pokrzywdzonego na własne życie, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12 lat.

 

Znęcanie się nad rodziną należy do przestępstw ściganych z urzędu, czyli organy ścigania są zobowiązane do wszczęcia postępowania, gdy istnieje uzasadnione podejrzenie, że doszło do przestępstwa. Do wszczęcia postępowania nie jest wymagana skarga osoby pokrzywdzonej. Najczęściej zdarza się, że to sama ofiara decyduję się złożyć skargę na swojego męża czy partnera.

 

Jeżeli akty przemocy powtarzają się, ale nie masz na to dowodów, lub sprawca uderzył Cię po raz pierwszy, wtenczas pomocny będzie art. 156 i 157 Kodeksu Karnego (opisane są przestępstwa polegające na ciężkim uszkodzeniu ciała). Czyn ten może być zakwalifikowany jako uszczerbek na zdrowiu lub rozstrój zdrowia. W tym wypadku osoba pokrzywdzona musi zgłosić wniosek o ściganie (jest to przestępstwo ścigane na wniosek), inaczej policja nie musi się sprawą zajmować.

 

Art. 197 Kodeksu Karnego definiuje przestępstwo zgwałcenia:

 

§ 1 Kto przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem doprowadza inną osobę do obcowania płciowego, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

 

§ 2 Jeśli sprawca, w sposób określony w § 1, doprowadza inna osobę do poddania się innej czynności seksualnej albo wykonania takiej czynności, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

 

§ 3 Jeśli sprawca dopuszcza się zgwałcenia w § 1 lub 2, działając ze szczególnym okrucieństwem lub wspólnie z inną osobą, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12 lat.

 

O popełnieniu przestępstwa, jakim jest przemoc domowa powinny być zawiadomione organy ścigania, to jest policja i prokuratura.

 

Bardzo istotne w przypadku przemocy domowej jest zbieranie dowodów po każdym akcie przemocy:

• należy zabezpieczyć (np. ukryć) dowody rzeczowe, to może być podarte ubranie ze śladami krwi, zniszczone sprzęty, przedmioty (jeśli wzywamy policję na interwencję należy złożyć wniosek o zabezpieczenie tych dowodów);
• zapisać nazwiska świadków zdarzenia (to mogą być sąsiedzi, nawet jeśli tylko słyszeli krzyki i awanturę przez ścianę);
• należy zrobić obdukcję (trzeba zgłosić się do przychodni i poprosić o wykonanie obdukcji – wykonuje ja lekarz uprawniony do tego. Gdy takiego lekarza nie ma, trzeba poprosić by inny lekarz obejrzał obrażenia i opisał je po prostu w karcie. To też jest dowód.);
• można wykonać zdjęcia obrażeń i/lub zdemolowanego domu (potrzebny jest jednak świadek, który potwierdzi, że tak właśnie to wyglądało tego dnia. Świadkiem może być sąsiad, znajomy czy koleżanka).

Pamiętaj, że konieczne jest złożenie zawiadomienia o przestępstwie tzn. opisanie co się wydarzyło. Możesz zrobić to sam/a lub inna osoba, która wie o jego popełnieniu. Złożenie zawiadomienia o przestępstwie powoduje uruchomienie wszystkich stosownych procedur prawnych. Zawiadomienie złożone przez osobę pokrzywdzoną lub kogoś innego (np. członka rodziny, znajomego, sąsiada) może być dokonane ustnie (wtedy należy poprosić o sporządzenie protokołu przez policjantów) lub pisemnie (złożone na komisariacie lub wysłane listem poleconym).

 

Po złożeniu zawiadomienia o przestępstwie policja powinna wszcząć postępowanie przygotowawcze. W trakcie tego postępowania osobie pokrzywdzonej przysługuje szereg uprawnień:

• może składać wnioski dowodowe (tzn. zgłaszać dowody świadczące o przemocy);
• przeglądać akta sprawy i robić z nich odpisy;
• składać zażalenie na postanowienie prokuratora dotyczące znanych dowodów (prokurator decyduje, które dowody uważa za istotne w danej sprawie, a które nie. Gdy osoba pokrzywdzona z tym wyborem się nie zgadza, składa zażalenie.);
• składać wnioski o pozwolenie na udział w czynnościach dochodzeniowych, np  przesłuchanie świadka (możesz mu wtedy zadawać pytania lub składać oświadczenia dotyczące sprawy).

W trakcie postępowania przygotowawczego sąd może zdecydować by sprawcę przemocy zatrzymać w areszcie tymczasowym. Pamiętaj, że gdy sprawca namawia Cię do wycofania skargi, odmowy zeznań, nakłania Ciebie lub świadków do składania fałszywych zeznań, grozi lub ponownie dopuszcza się przemocy - napisz prośbę do prokuratora prowadzącego Twoją sprawę lub sądu o zastosowanie aresztu tymczasowego wobec sprawcy.

 

Gdy sprawa trafia do sądu nie oznacza to, że sprawca na pewno zostanie skazany – dopiero sąd rozstrzyga o tym w wyroku. Dopóki nie ma wyroku sprawa nie jest rozstrzygnięta.

 

W sądzie osoba pokrzywdzona może uczestniczyć w rozprawach i być na sali sądowej cały czas. Jednak będąc tylko pokrzywdzonym nie ma się żadnego wpływu na przebieg sprawy. Jeśli się chce aktywnie uczestniczyć w sprawie, trzeba złożyć oświadczenie, że chce się występować w roli oskarżyciela posiłkowego. Musi to zostać załatwione do czasu rozpoczęcia przewodu sadowego.

 

Jeśli sprawca nie wywiązuje się z nałożonych na niego zobowiązań (np. nadal bije, nie płaci na dzieci) - narusza warunki zawieszenia kary. Należy powiadomić o tym sąd, wtedy sąd może zarządzić wykonanie kary.

 

Prawo cywilne i prawo rodzinne może, także okazać się pomocne w walce z przemocą domową;

• Możesz zabezpieczyć się przed długami współmałżonka składając do sądu wniosek o zniesienie wspólności majątkowej. Przez fakt zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami wspólnota majątkowa – tzn., że gdy jeden ze współmałżonków zaciąga długi spłacać je muszą oboje. Zabezpiecz się przed tym.
• Możesz wystąpić do sądu z pozwem o alimenty, jeśli współmałżonek nie daje na Wasze dzieci pieniędzy. Takie pozwy są bezpłatne.
• Jeśli zdecydujesz się na rozwód lub separację sąd rozstrzygnie z kim zostaną dzieci, w jakiej wysokości mają być orzeczone alimenty na dzieci, jak będziecie korzystać z mieszkania po rozwodzie (gdy współmałżonek został skazany przez sąd karny za znęcanie się nad rodziną, masz większe szanse starać się o rozwód z orzeczeniem o jego winie - to pomoże uzyskać eksmisje w trakcie sprawy rozwodowej).
• po uzyskaniu rozwodu lub separacji możesz umówić się z byłym współmałżonkiem, jak podzielić majątek, który posiadacie. Możecie podpisać umowę u notariusza. Jeśli macie problemy z podziałem majątku trzeba iść do sądu.
• W najbliższym ośrodku pomocy społecznej zapytaj o bezpłatne porady prawnika. Poszukaj w swoim regionie organizacji udzielających pomocy ofiarom przemocy – być może tam także dyżuruje prawnik, możesz zadzwonić do organizacji o zasięgu krajowym, które prowadzą telefoniczne dyżury prawników i psychologów.

Pamiętaj, że pozwy i wnioski do sądu składasz w 3 egzemplarzach (załączniki kserowane). Możesz je napisać odręcznie.

 

Do pozwu rozwodowego i pozwu o alimenty zawsze dołącz odpisy skrócone aktu małżeństwa i aktów urodzenia dzieci.

notowanie dat i przebiegu aktów przemocy – ułatwi to osobie pokrzywdzonej składanie zeznań (bardzo łatwo zapomina się daty i godziny);

Autor: PCPR Milicz